W pierwszej części analizy zostały zaprezentowane podstawowe dane dotyczące dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe, w tym zmiany ich nominalnej i realnej wartości. Obecnie analizie poddane zostaną dane dotyczące wydatków gospodarstw domowych.
Wydatki gospodarstw domowych są bardziej „precyzyjną” kategorią sprawozdawaną przez gospodarstwa domowe niż dochody. Wynika to z faktu, że na ogół gospodarstwa domowe zaniżają dochody, podczas gdy wydatki są podawane w wartościach bliższych rzeczywistości. W ten sposób wydatki mierzą rzeczywisty poziom życia[1].
Zazwyczaj analizy wydatków bywają nudne (nawet dla ekonomistów), ale kilka wniosków warto wyciągnąć z prezentowanych wielkości:
– wydatki na żywność nominalnie wzrosły, jednak ich udział w strukturze wszystkich wydatków zmniejszył się o 6 punktów procentowych (z 32% do 26%);
– wydatki na użytkowanie mieszkania i nośniki energii zwiększyły swoją wartość nominalną, jak też ich udział w strukturze wydatków ogółem zwiększył się o 3 punkty procentowe (z 19% do 22%);
– wartość wydatków na edukację praktycznie nie uległa zmianie przez 13 lat (trudno nazwać zmianą wzrost z 8 do 12 zł na jednego członka gospodarstwa domowego).
Szczegółowe wartości nominalne w różnych kategoriach wydatków prezentuje Wykres 1.
Wykres 1. Przeciętne miesięczne wydatki na 1 osobę w gospodarstwach domowych ogółem w roku 2000 i 2013
Źródło: opracowanie własne na podstawie Budżety Gospodarstw Domowych w 2013 r., Wyd. GUS, Warszawa 2014, Tablice.
Znacznie ciekawszą kategorią są wartości realne wydatków. Analiza ich dynamiki pozwala na zaobserwowanie czy większa wartość wydatków liczonych np. w złotych oznacza rzeczywiście ich wzrost. Czasami inflacja powodować może tak silną utratę wartości rzeczywistej, że nawet znaczący wzrost wartości nominalnej w istocie oznaczać może spadek wartości realnej (podobnie jak w przypadku dochodów). Taka sytuacja miała miejsce w trzech latach: 2006, 2011 i 2012 (Wykres 2).
Wykres 2. Dynamika wartości realnych wydatków w latach 2005-2013
Źródło: opracowanie własne na podstawie Budżety Gospodarstw Domowych w 2013 r., Wyd. GUS, Warszawa 2014, Tablice.
W pierwszym przypadku (tj. w 2005 r.) spadek wartości realnej spowodowany był spadkiem wartości nominalnej wydatków liczonych na jednego członka gospodarstwa domowego. W latach 2011 i 2012 – był on już spowodowany wysoką inflacją.
Przypisy:
[1] Dobrobyt społeczny, nierówności i sprawiedliwość dystrybutywna, (red. S.M. Kot, A. Malawski, A. Węgrzecki), Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2004, s. 251.
Zdjęcie: rgbstock.com
