Hipoteza sformułowana w 1949 r. przez J. S. Duesenberry`ego zaliczana jest do tzw. koncepcji psychologiczno – socjologicznych[1]. Opiera się ona na dostrzeżonej prawidłowości, że w sytuacji, kiedy dochody konsumentów wzrastają proporcjonalnie do przeciętnego poziomu dochodu w ich otoczeniu, to skłonność do konsumpcji obniża się.
Skutkuje to wzrostem oszczędności przeznaczonych na wydatki w przyszłości, by za ich pomocą zademonstrować poziom spożycia otoczeniu. Konsumenci, których dochody są niższe od średniego ich poziomu, wykazują się większą relacją konsumpcji do dochodu, która wynika z efektów naśladowczych. W tej teorii dostrzega się możliwość wystąpienia tzw. efektu rygla, polegającego na finansowaniu konsumpcji z oszczędności a nie jej ograniczaniu w przypadku spadku dochodów. Stad też konsumpcja reaguje z opóźnieniem na obniżenie dochodów.
Funkcja użyteczności dochodów, jak został przyjęta w tej koncepcji, zakłada porównanie do dochodów uzyskiwanych przez inne gospodarstwa. Przyjmie ona zatem postać[2]:
gdzie:
R – średnie ważone konsumpcje reszty populacji w czasie t od 0 do T
Taki kształt funkcji powoduje zatem, iż użyteczność wzrośnie jedynie wtedy, kiedy wzrośnie konsumpcja danego gospodarstwa w porównaniu do konsumpcji gospodarstw pozostałych.
Warto jednak zaznaczyć, iż każde z gospodarstw bierze pod uwagę także potencjalne możliwości oszczędzania oraz konieczność sfinansowania przyszłej konsumpcji, co powoduje, iż funkcja użyteczności może przyjąć następująca postać[3]:
gdzie:
c – konsumpcja
s – oszczędności
R(c) – parametr odniesienia do konsumpcji względem pozostałych gospodarstw
Ta zaś uzależniona jest zarówno od bieżącego dochodu, jak i poziomów konsumpcji we wcześniejszych okresach. Zatem równanie zawierające relację oszczędności do dochodów
w poszczególnych okresach można przedstawić następująco[4]:
gdzie:
st – zagregowane oszczędności gospodarstwa
yt – zagregowany dochód gospodarstwa
yt – ostatni najwyższy poziom dochodów
Utrzymanie konsumpcji na dotychczasowym poziomie w gospodarstwach wynika
z postrzegania spadku dochodów bądź ich niższego poziomu względem innych gospodarstw jako stanu przejściowego. W ten sposób gospodarstwa zapewniają możliwość łagodzenia skutków złej sytuacji gospodarczej i ograniczenia amplitudy wahań cyklicznych[5].
Przypisy:
[1] Opublikowana została jako: J. S. Duesenberry, Income, Saving and the Theory of Consumer Behaviour, Wyd. Harvard University Press, Cambridge 1949, podane za: B. Liberda, Oszczędzanie w gospodarce polskiej…, op. cit., s. 148.
[2] B. Szopa, P. Kawa, J. Kultys, Oszczędności i rozpiętości dochodowe a dynamika gospodarcza. Interakcje na przykładzie Polski, Wyd. AE w Krakowie, Kraków 2007, s. 70.
[3] G. Kosicki, The Test of Relative Income Hypothesis, “Southern Economic Journal” 1987, Vol. 54, s. 423.
[4] V. M. Peter, I. A. Kerr, The influence of tax mix and tax policy on savings and capital formation in developing economies: a survey, “Asia Pacific Development Journal” 2001, Vol. 8, Nr 1, s. 16.
[5] Skłonność do oszczędzania gospodarstw domowych regionu krakowskiego w świetle teorii dochodowych, [w:] Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie Nr 605, Wyd. AE w Krakowie, Kraków 2002, s. 110.
Zdjęcie: stevepb (on pixaby.com)
