Badania dotyczące jakości życia są jednymi z coraz częściej realizowanych, zarówno w ramach statystyki publicznej, jak i społecznej. Ostatnie dwie publikacje GUS: „Jakość życia w Polsce. Edycja 2014” oraz „Mieszkańcy Polski o swojej jakości życia” prezentują kilka ciekawych informacji w tym temacie. Jakość życia jest opisywana przez szereg wskaźników syntetycznych, takich jak np.:
– Materialne warunki życia,
– Zdrowie,
– Bezpieczeństwo ekonomiczne i fizyczne
– Subiektywny dobrobyt.
Oczywiście te cztery kategorie są tylko przykładowymi (w pierwszej publikacji GUS opisał dziewięć takich). Dwie kluczowe z punktu widzenia analizowanych problemów ekonomicznych: materialne warunki życia oraz subiektywny dobrobyt, dostarczają ciekawych wyników.
W 2013 r. przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę wyniósł 1682 zł. Jest to dochód ekwiwalentny, przeliczony w oparciu o skale ekwiwalentności OECD. Wskaźnik zróżnicowania kwintalowego dochodów rozporządzalnych w tym samym czasie wyniósł 6,6. Stosunek ten mierzy sumę dochodów uzyskanych przez 20% osób o najwyższym poziomie dochodów (V kwintyl) do sumy dochodów uzyskanych przez 20% osób o najniższym poziomie dochodów (I kwintyl)[1]. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem skrajnym wyniósł 7,4%, zaś ubóstwem wielowymiarowym – 4,6%. Dobrze kondycję swojego budżetu domowego oceniło 11,4%, zaś źle – ponad trzykrotnie więcej badanych (36,8%). Brak pieniędzy na żywność deklarowało aż 9,3% gospodarstw domowych.
W grupie wskaźników opisujących subiektywny dobrobyt, poczucie sensu życia deklarowało 73,3% badanych, zaś zadowolenie z życia ogółem – 70,6%. Te dwa wskaźniki obliczone zostały jako odsetek osób deklarujących wybór wartości co najmniej 7 na skali od 0 do 10. Wskaźnik złego samopoczucia dotyczył 5,5% badanych respondentów, którzy w ciągu ostatnich 4 tygodni doświadczali przynajmniej 3 z 5 oznak złego samopoczucia[2].
Pierwsze wskaźniki obliczone zostały w większości na podstawie badania budżetów gospodarstw domowych, drugie zaś – na podstawie europejskiego badania dochodów i warunków życia. Również na podstawie tych ostatnich badań, opracowano wyniki w ramach drugiej wspomnianej publikacji. Według wyników tam zamieszczonych z sytuacji finansowej swoich gospodarstw zadowolonych jest 42,5% respondentów, zaś sytuację przeciwną deklaruje prawie co piąty pytany (19,5%) [3]. Odnosząc się do subiektywnego dobrobytu, to właśnie w tej publikacji znajdują się szczegółowe wyniki dotyczące poczucia sensu w życiu, którego brak deklaruje 3,1% respondentów. W przypadku ogólnego niezadowolenia z życia odsetek badanych w tym przypadku jest wyższy i wynosi 4,2%. Złożony wskaźnik dobrej subiektywnej jakości życia (czyli połączenie wskaźników: poczucia sensu w życiu, zadowolenia w życiu oraz dobrego samopoczucia) wyniósł 28,8%.
Zestawienie tych danych jest dość trudne, nie tylko ze względu na dwa różne typy badań, ale także na różne kategorie opisujące zbliżone do siebie zjawiska. Jeśli kondycję swojego gospodarstwa domowego pozytywnie ocenia nieco ponad 11% polskich gospodarstw w ramach BBGD[4], podczas gdy ze swojej sytuacji finansowej zadowolonych jest prawie czterokrotnie więcej respondentów biorących udział w badaniu EU-SILC[5], konieczna jest analiza samego sposobu pomiaru. Trudno też mówić o pewnych tendencjach, ze względu na fakt, że publikacje te opisują część zagadnień po raz pierwszy, a metodologia badania nie został precyzyjnie wyjaśniona. Wyniki zawarte w pierwszej publikacji będzie można odnieść do wyników BBGD z 2013 r., które zapewne końcem września zostaną opublikowane na stronach GUS.
[1] Jakość życia w Polsce. Edycja 2014, Wyd. GUS, Warszawa 2014, s. 7.
[2] Oznakami tymi były: 1) brak w ogóle szczęścia lub odczuwanie go bardzo rzadko; 2) brak odczucia spokoju i opanowania w ogóle lub odczuwanie ich bardzo rzadko; 3) odczuwanie zniechęcenia, większego zdenerwowania, chandry; 4) odczuwanie takiego przygnębienia, że nic je nie mogło podnieść ich na duchu. Ibidem, s. 23.
[3] Mieszkańcy Polski o swojej jakości życia. Wstępna analiza wyników Europejskiego badania dochodów i warunków życia 2013. Informacja sygnalna GUS, Departament Badań Społecznych i Warunków Życia, Warszawa 03.09.2014, s. 11.
[4] Badanie budżetów gospodarstw domowych.
[5] Europejskie badanie dochodów i warunków życia.
Zdjęcie: rgbstock.com
