Przywykliśmy do tego, że proces uczenia się odbywa się w sposób sformalizowany, czego wyrazem jest określony system edukacji, składający się ze szkół różnego szczebla oraz formalnego procesu weryfikacji i potwierdzania nabywanej wiedzy. Świadectwo, dyplom czy certyfikat nieodzownie kojarzą się nam z dokumentem wystawionym przez kompetentną instytucję, co ma uwiarygodnić nasze kompetencje.
Nie jest to jednak jedyny sposób, w który wiedza oraz umiejętności mogą zostać nabyte oraz – co ważniejsze – potwierdzone. System kształcenia pozaformalnego i nieformalnego, oparty często na samodzielnej pracy osoby zainteresowanej podniesieniem swoich kompetencji jest coraz częściej spotykaną alternatywą dla kształcenia formalnego, choć jego rola jest zupełnie inna niż tradycyjnego sposobu nabywania wiedzy.
Istota i znaczenie projektu BEVIN dla walidacji efektów pozaformalnego i nieformalnego uczenia się
Kształcenie pozaformalne i nieformalne niesie ze sobą szereg problemów, począwszy od sposobu w jaki będzie ono zorganizowane aż do zasad uznawalności kwalifikacji nabytych tym sposobem. Istotna w tym zakresie jest także dostępność informacji o tych formach kształcenia oraz dotyczących walidacji uczenia się w tych trybach. Projekt BEVIN – dataBase of Effective opportunities in the field of Validation of non-formal and INformal ma na celu pomóc w rozwiązaniu powyższych problemów, tym bardziej że walidacja uczenia się pozaformalnego i nieformalnego jest zjawiskiem zyskującym coraz większe znaczenie w Europie. Wytyczne europejskie w zakresie kształcenia [Rada, 2008] wskazują, że wspomniane wcześniej sposoby kształcenia różnią się od siebie jednym elementem, którym jest odniesienie do krajowych ram kwalifikacji. W ten sposób, jak wskazuje OECD [OECD, 2003], w przypadku kształcenia formalnego osiągnięty wynik dydaktyczny można odnaleźć w krajowych ramach kwalifikacji, zaś w przypadku kształcenia nieformalnego jest ono świadomą i zorganizowaną działalnością kształcąco-wychowawcza prowadzoną poza ustawowym formalnym systemem szkolnym, umożliwiająca określonej grupie uczestników osiągnięcie założonych celów kształcenia. W odróżnieniu od tych dwóch form, trzecia – kształcenie pozaformalne, jak wskazuje Eurostat [Eurostat, 2006] – może odbywać się zarówno w obrębie instytucji edukacyjnych, jak i poza nimi oraz mogą w nim uczestniczyć osoby w różnym wieku. Te różnice powodują, że w przypadku uznawania kompetencji nabytych poza ścieżką kształcenia formalnego, pojawia się konieczność rzetelnego wskazania sposobu ich walidacji. Projekt BEVIN adresowany jest do szerokiego grona odbiorców: publicznych instytucji edukacyjnych, organizacji sektorowych, placówek oświatowych i osób, które aktywnie działają na rzecz walidacji kwalifikacji nabytych w sposób pozaformalny i nieformalny, nauczycieli i trenerów, organizacji planujących walidację kwalifikacji nabytych w sposób pozaformalny i nieformalny, osób dorosłych, które są w trakcie lub planują walidację swoich kompetencji nabytych w sposób nieformalny i/lub pozaformalny.
Walidacja umiejętności nabytych w drodze kształcenia pozaformalnego i nieformalnego
Z punktu widzenia przydatności w procesie walidacji umiejętności nabytych w drodze kształcenia pozaformalnego i nieformalnego najbardziej poszukiwanym narzędziem byłaby baza danych w której ujęte zostałyby informacje na temat możliwości walidacji wspominanych umiejętności. Baza ta jest też głównym planowanym rezultatem projektu BEVIN. Zawierać ona będzie skuteczne narzędzia walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego oraz tzw. „analizator trendów walidacji szans”. Sama baza skutecznych narzędzi walidacji będzie innowacyjnym repozytorium narzędzi stosowanych w walidacji umiejętności nabytych drogą kształcenia pozaformalnego i nieformalnego, w której zainteresowana osoba będzie mogła wyszukać narzędzie pod kątem uwiarygodnienia swoich umiejętności. Jednak jej celem nie jest powtórzenie informacji dostępnych w różnych bazach danych, ale selekcjonuje ona ocenę, zbiera i opisuje skuteczne narzędzia z wykorzystaniem dodatkowych słów kluczowych. Wspierają one i upraszczają proces korzystania z bazy danych, zapewniając równocześnie dobrą jakość wyszukiwania. Analizator trendów walidacji szans będzie specjalnie opracowanym modułem, który dzięki wykorzystaniu mechanizmów sztucznej inteligencji i wyszukiwania danych dostarczy niezależną prezentację dla uczestników. Analizator będzie gromadził anonimowe dane rejestrowane przez bazę danych, zawierającą informacje niezbędne do budowania modelu zachowań ludzi korzystających z bazy danych, co oznacza prognozowanie trendów zainteresowania danym narzędziem w przyszłości.
Proces zbieranie narzędzi walidacyjnych
Każdy z partnerów projektu, którzy pochodzą z pięciu krajów Unii Europejskiej, był odpowiedzialny za zebranie 70 narzędzi. Wspomniana baza zawiera zatem: nazwę narzędzia, jego opis, rodzaj kształcenia którego dotyczy (nieformalne, pozaformalne), rodzaj narzędzia, jego popularność, słowa kluczowe, dostępne wersje językowe, link lub źródło oraz grupę docelową, do której jest skierowane. Wyszukanie takich narzędzi w Polsce nie było łatwym zadaniem, ale po dokonaniu analizy zespołowi ze Stowarzyszenia „Centrum Wspierania Edukacji i Przedsiębiorczości” (CWEP) udało się ukończyć bazę zawierającą narzędzia walidacji nieformalnego kształcenia z Polski, Belgii, Finlandii, Słowenii oraz Szwecji. Zebrane narzędzia dotyczą: kultury, edukacji, nauki, języków obcych, finansów, księgowości, negocjacji, umiejętności miękkich, rozmowy o pracę, a nawet savoir-vivre’u.
Wykorzystanie metody Delphi w ocenie bazy oraz analizatora trendów
Metoda Delphi jest metodą interaktywnego planowania, opartą na efektach przeprowadzonego panelu ekspertów. Metoda ta zostanie wykorzystana do weryfikacji zebranych narzędzi. Eksperci wypełnią kwestionariusze w dwóch rundach. Po każdej rundzie, prowadzący panel przedstawi anonimowe podsumowanie wypowiedzi ekspertów z danej rundy, jak również podane przez nich uzasadnienia. Na tym etapie eksperci proszeni będą o zweryfikowanie swoich wypowiedzi z uwzględnieniem opinii pozostałych ekspertów. Procedura ta dotyczy każdego z zebranych narzędzi, a w rezultacie powstanie zbiór rekomendacji z oceną jakościową, rankingiem oraz zakresem narzędzia. Obecnie, został już stworzony plan badania oraz kwestionariusz skierowany do ekspertów, co umożliwi szybką weryfikację zebranych narzędzi. Każdy z partnerów projektu wybrał dwóch ekspertów, których zadaniem będzie ocena zebranych narzędzi. Więcej informacji o projekcie oraz aktualnie realizowanych działaniach znajdują się na stronie: http://bevin.eu/pl/
Bibliografia:
[1] Rada, 2008, Zalecenia – Parlament Europejski – Rada z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2008/C 111/01).
[2] OECD, 2003, Beyond Rhetoric: Adult Learning Policies and Practices, cyt. za: Uczenie się dorosłych. Przegląd tematyczny. Raport źródłowy Polska, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, OECD, Warszawa 2005.
[3] Eurostat, 2006 Classification of learning activities – Manual, Office for Official Publications of the European Communities, Luksemburg, 2006.
Zdjęcie: tpsdave (on pixaby.com)
