Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, przeciętny dochód rozporządzalny na jedną osobę w województwie podkarpackim w roku 2013 wyniósł zaledwie 997,62 zł, zaś przeciętny poziom wydatków – 874,66 zł [Budżety gospodarstw…, 2014]. Dla porównania w skali całego kraju, wielkości te wynosiły odpowiednio 1299,07 zł i 1061,70 zł. Widoczna jest zatem dość znacząca różnica, która powoduje, że w województwie podkarpackim wskaźnik przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę w gospodarstwie domowym w stosunku do średniej krajowej jest najniższy w całym kraju i wynosi zaledwie 76,8%.
Wskaźnik odnoszący się do wydatków w takim samym ujęciu również jest najniższy w kraju i wynosi 82,4% [Ibidem]. Głównym czynnikiem powodującym tak niski poziom uzyskiwanych dochodów jest bezrobocie, którego stopa w województwie podkarpackim na koniec roku 2013 wyniosła 16,3% (13,4% w Polsce) [Bank Danych Lokalnych, 2013]. Na koniec września i października 2014 r. stopa ta wynosiła już 14,3% [Bank Danych Lokalnych, 2014; Informacja o stanie i strukturze…, 2014, s. 7]. Spośród osób pozostających bez pracy a zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy na terenie województwa podkarpackiego ponad 50% stanowiły osoby w wieku 25-44 lat [Analiza sytuacji na rynku pracy w województwie Podkarpackim w 2013 r. – Aneks, 2014]. Wiek ten można uznać za najbardziej kluczowy w kreowaniu zabezpieczenia materialnego rodziny. Co ważne w tej grupie był też najwyższy odsetek osób pozostających bez pracy w okresie powyżej 24 miesięcy [Ibidem]. Czynniki te powodują, że w województwie podkarpackim notuje się jeden z najwyższych wskaźników zagrożenia ubóstwem. Niektóre badania wskazują, że wynosi on 21,3% [Mapowanie ubóstwa na poziomie podregionów…, 2014, s. 7]. Analizując to zjawisko w odniesieniu do wspomnianych wcześniej granic ubóstwa, na terenie województwa podkarpackiego notuje się wartości wyższe w każdej kategorii. Osoby zagrożone ubóstwem skrajnym stanowią 9,4% populacji mieszkańców (w Polsce jest to 7,4% wszystkich obywateli). Ubóstwo relatywne dotyka 20,9% (w Polsce – 16,2%), zaś ustawowe – 16,9% (w Polsce 12,8%) [Ubóstwo ekonomiczne…, 2014, s. 16]. Ta niekorzystna sytuacja implikuje zarówno większą skalę wyłączenia społecznego, jak i gorsze postrzeganie sytuacji materialnej przez członków samego gospodarstwa domowego. W tym pierwszym przypadku, według danych pochodzących z badania pn. „Analiza sytuacji osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożenia ubóstwem w województwie podkarpackim, w kontekście doboru właściwych instrumentów wsparcia w nowej perspektywie finansowej 2014-2020”, wartość tzw. wskaźnika włączenia społecznego wyniosła – 0,2745 pkt. i oznaczała, że na terenie województwa podkarpackiego obserwuje się częściej wyłączenie niż inkluzję społeczną (4 lokata od końca w rankingu województw; pierwsze miejsce zajmowało województwo mazowieckie, dla którego wskaźnik ten wynosił 1,1249 pkt.) [Analiza sytuacji… – Aneks nr 2 do Raportu, 2014]. W drugim ze wspomnianych przypadków – postrzeganiu sytuacji materialnej przez gospodarstwa domowe – według danych GUS dotyczących subiektywnej oceny sytuacji materialnej w 2013 r. tylko 1,2% gospodarstw na terenie województwa podkarpackiego oceniało ją jako bardzo dobrą, podczas gdy w Polsce było to 2,1% [Budżety gospodarstw…, 2014, s. 251]. Podobnie też ocenę raczej dobrą deklarowało tylko 15,4% gospodarstw na Podkarpaciu i aż średnio 20,6% w kraju. Najwyższy odsetek deklarowanej sytuacji materialnej dotyczył oceny przeciętny i wynosił 58,9% badanych gospodarstw (w Polsce ocenę tę deklarowało 56,8% gospodarstw). Odsetek gospodarstw deklarujących poszczególne oceny w województwie podkarpackim poprawił się w stosunku do roku 2012, w którym odpowiednio: 0,9% gospodarstw wskazywało ocenę bardzo dobrą, 15,7% – raczej dobrą, 56,0% – przeciętną, 19,7% – raczej złą i 7,7,% – złą (Wykres 1).
Wykres 1. Subiektywna ocena sytuacji materialnej w Polsce i województwie podkarpackim w latach 2012-2013
Źródło: opracowanie własne na podstawie [Budżety gospodarstw…, 2014]
Źródło:
- Analiza sytuacji na rynku pracy w województwie Podkarpackim w 2013 r. [2014], WUP, Rzeszów.
- Budżety gospodarstw domowych w 2013 r. [2014],GUS, Warszawa.
- Informacja o stanie i strukturze bezrobocia w województwie podkarpackim w październiku 2014 r. [2014], WUP, Rzeszów.
- Mapowanie ubóstwa na poziomie podregionów z wykorzystaniem estymacji pośredniej, [2014], US w Poznaniu, Poznań.
- Ubóstwo ekonomiczne w Polsce w 2013 (na podstawie badania budżetów gospodarstw domowych), [2014], Informacja sygnalna, GUS, Warszawa.
Zdjęcie: rgbstock.com
